Suplementy diety a leki: jaka jest różnica? Kto i kiedy potrzebuje suplementacji?

Zwiększone zainteresowanie suplementami diety zaobserwowano na początku pandemii koronawirusa. Jak zauważa Bartosz Demianiuk, prezes Krajowej Rady Suplementów i Odżywek: „W dobie pandemii konsumenci dostrzegli, że pewne składniki żywności, nie tylko określone witaminy i substancje mineralne, ale również substancje roślinne zwiększają naszą odporność”. Co warto wiedzieć o suplementach diety?

Czym są suplementy diety?

Suplementy diety uważane są za środki spożywcze. Ich zadaniem jest uzupełnienie diety człowieka. Jest to bogate źródło witamin, składników mineralnych oraz innych substancji odżywczych. W ich składzie można również spotkać m.in. sproszkowane zioła, wyciągi z ziół, aminokwasy, probiotyki, błonnik, luteinę, prebiotyki oraz kwasy tłuszczowe.

Na opakowaniu powinno być określone dawkowanie, którego należy przestrzegać. Suplementy diety występują w postaci m.in. kapsułek, tabletek, drażetek, płynu czy saszetek z proszkiem. Ich forma powinna ułatwiać zażywanie odpowiedniej, zalecanej dawki preparatu.

Jak zauważa prof. Aleksander Ożarowski, obecnie suplementacja stanowi ważny element życia każdego człowieka. „Dziś jesteśmy skazani na suplementację. Do prawidłowego funkcjonowania organizm potrzebuje codziennie nie tylko białka, węglowodanów, tłuszczów, ale również witamin i biopierwiastków. Rolę ich dostawcy spełniają właśnie owe pigułki” – podkreśla ekspert.

Bezpieczna suplementacja, czyli jaka?

Obecnie u większości ludzi występują niedobory witamin i składników mineralnych. Zdaniem prof. Ożarowskiego ma to związek m.in. ze środowiskiem, w którym żyjemy: „Z powodu zanieczyszczenia środowiska i naszego stylu życia. Wskutek przedostawania się do środowiska rozmaitych chemikaliów i spalin samochodowych znajdują się w nim znaczne ilości metali toksycznych, takich jak kadm, cynk, ołów, rtęć czy miedź. Pierwiastki te są trudno wydalane z organizmu. Ułatwić to może połączenie ich ze znacznymi ilościami witaminy C. Dlatego potrzeby organizmu na tę witaminę zwiększają się. Ponadto substancje toksyczne w środowisku zmniejszają przyswajanie witamin i soli mineralnych. Trzeba więc spożyć ich więcej”.

Aby mieć pewność, że przyjmowanie przez nas suplementów diety nie wyrządzi żadnych szkód, konieczne jest przestrzeganie pewnych zasad. Najważniejszą z nich jest oczywiście pilnowanie dziennego zalecanego spożycia. Nie wolno przyjmować większych porcji niż jest to rekomendowane. Witaminy oraz składniki mineralne można przedawkować, co natomiast może przynieść szereg negatywnych skutków.

Jeżeli zdecydujemy się na rozpoczęcie suplementacji, koniecznie sięgnijmy po preparaty ze sprawdzonego źródła. Mogą to być apteki, sklepy stacjonarne lub online. Nie poleca się korzystać z aukcji internetowych, na których oferowane produkty dostępne są w podejrzanie niskiej cenie.

W przypadku, gdy samodzielnie nie potrafimy podjąć decyzji o wyborze odpowiedniego suplementu diety, możemy skonsultować to m.in. z lekarzem, farmaceutą czy dietetykiem. Wielu specjalistów zaleca wykonanie badań, aby sprawdzić, jakie niedobory witamin i minerałów występują w naszym organizmie.

TO MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Suplementy diety od Anny i Roberta Lewandowskich >>>

„Korzyści z suplementacji możemy osiągnąć tylko wtedy, gdy wiemy, jakie suplementy diety warto stosować. Przede wszystkim trzeba zastanowić się, czego potrzebuje nasz organizm (warto wykonać badania), a także czytać skład produktów i zwracać uwagę na dawkę substancji, jej postać chemiczną i ilość dodatkowych substancji – im krótszy skład, tym lepiej” – podkreśla dr Iwona Manikowska.

U kogo najczęściej diagnozuje się niedostateczną ilość tych składników? „Niedobory różnych mikroskładników często wykazują osoby starsze. Może o tym świadczyć choćby pogorszenie u nich kondycji fizycznej, jak i psychicznej oraz umysłowej. Ludzie starsi często źle się odżywiają, na dodatek gorsze jest u nich wchłanianie składników pokarmowych” – zauważa prof. Iwona Wawer z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Jeśli przyjmujemy leki, zalecane jest skonsultowanie z lekarzem zażywanych suplementów diety, ponieważ mogą one wzajemnie ze sobą wchodzić w interakcje: „Suplementy diety zawierające określone substancje odżywcze, jednak w bardziej skoncentrowanej formie. Musimy pamiętać, że substancje w nich zawarte mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami. I tak np. wyciągi z czosnku mogą wejść w interakcję z powszechnie stosowanymi lekami przeciwzakrzepowymi, nasilając krwawienia” – zauważa lek. med. Joanna Pietroń.

Naturalne suplementy

Z założenia natura tak wszystko przygotowała, aby wszystkie niezbędne witaminy i składniki mineralne dostarczać do organizmu wraz z przyjmowanym pożywieniem. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że żaden minerał czy witamina nie występują w przyrodzie samodzielnie. Wszystkie produkty spożywcze są źródłem co najmniej kilku ważnych składników.

Dlaczego zatem nie możemy ograniczyć się wyłącznie do spożywania zdrowych i wartościowych potraw? „Obawiam się, że gdybyśmy chcieli uzyskać niezbędne dawki witamin i biopierwiastków ze spożywanych owoców, warzyw i zbóż, musielibyśmy zjadać je w takich ilościach, że nasz przewód pokarmowy by temu nie podołał” – wyjaśnia prof. Aleksander Ożarowski.

Wybierając suplementy diety, które uzupełnią nasz jadłospis, warto zwrócić szczególną uwagę na ich skład. Ważne, aby zawierały w sobie jak najmniej konserwantów, sztucznych barwników, przeciwzbrylaczy czy też aromatów. Są one w organizmie zbędne, a w zbyt dużych ilościach mogą nawet zaszkodzić. Naturalne suplementy diety z reguły wykazują lepszą przyswajalność, dzięki czemu ciało człowieka jest w stanie wykorzystać wszystkie ich pozytywne właściwości.

Zaleca się wybieranie preparatów wieloskładnikowych, w których zawartość jednego składnika wzmacnia działanie innego. Ponadto eliminuje to konieczność zażywania wielu tabletek czy kapsułek dziennie. Zazwyczaj wystarczy jeden dobry suplement diety, aby uzupełnić występujące niedobory.

Suplement diety a lek

Suplement diety, jak już zostało wspomniane, uznawany jest za żywność. Dlatego też nie można go mylić z lekami. Prawo określa maksymalne zawartości witamin, minerałów i innych składników w suplementach diety. Muszą tego przestrzegać producenci, dzięki czemu konsument ma pewność, że zażywanie zalecanej dawki danego produktu nie zaszkodzi i jest w pełni bezpieczne dla zdrowia.

Dr n. farm. Przemysław Rzodkiewicz z departamentu bezpieczeństwa żywności i żywienia Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) podkreśla: „Suplement diety to żywność, nie wymaga zatem pozwolenia na wprowadzenie do obrotu. Deklarowane działanie odżywcze lub fizjologiczne oraz bezpieczeństwo danego suplementu diety oparte jest na danych dotyczących indywidualnych składników wchodzących w jego skład”. Dodaje również: „Dlatego zalecamy stosować je zgodnie z opublikowanym na stronie GIS dekalogiem suplementacji, który mówi, by nie mylić ich z lekami i kupować tylko ze sprawdzonych źródeł”.

Lek natomiast posiada właściwości lecznicze. Oznacza to, że jest stosowany w leczeniu chorób lub też ich zapobieganiu. Jego działanie wraz z bezpieczeństwem stosowania potwierdzone jest w badaniach klinicznych. Badania te umożliwiają również dopuszczenie leków do obrotu. Nawet gdy już będą dostępne, konieczne jest stałe monitorowanie i nadzorowanie. Takie działania mają na celu wyłapanie ewentualnych działań niepożądanych, co czasami może skutkować wycofaniem leków z obrotu. Preparaty lecznicze w porównaniu do suplementów diety muszą spełniać bardziej rygorystyczne normy jakościowe. 

Suplement diety w żadnym wypadku nie leczy – ma natomiast na celu uzupełnianie codziennej diety w witaminy i minerały. Jak zauważa prof. Wawer: „Nie ma wątpliwości, że suplementy diety są nam potrzebne, trzeba jednak pamiętać, że nie leczą chorób, bo nie mają właściwości leczniczych, poza tym przeznaczone są przede wszystkim dla ludzi zdrowych”.

Tego typu produkty łatwiej jest również wprowadzić do obiegu. Nie muszą one przechodzić wieloletnich badań. Ponadto producenci nie są zobowiązani do potwierdzenia ich bezpieczeństwa, jakości i wskazywania ewentualnych działań niepożądanych, które mogą wystąpić po ich zażyciu. Suplementy nie są również poddawane tak rygorystycznym kontrolom.

„Suplementy nie mają bowiem obowiązku przechodzenia badań klinicznych i mogą być sprzedawane jako produkty spożywcze w szeroko pojętych sieciach handlowych. I są dostępne bez recepty i w dowolnych ilościach” – zauważa prof. Robert Gellert.

Prawo wymaga jednak stosowania odpowiedniego nazewnictwa dla suplementów diety. Z opakowania i opisu producenta musi jasno wynikać, że nie jest to produkt leczniczy, a preparat uzupełniający dietę. Leki można kupić wyłącznie w aptekach – część z nich dostępna jest tylko na receptę. Natomiast suplementy diety można spotkać nawet w drogeriach czy na stacjach benzynowych.
 
Zadaniem suplementów diety jest przede wszystkim uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów, których niewystarczającą ilość dostarczamy do organizmu wraz z pożywieniem. Produkty tego typu przeznaczone są dla osób zdrowych lub też dla osób z chorobami jako wsparcie – nie można ich jednak traktować jako leków. Pamiętajmy również o tym, aby wybierać wysokiej jakości (najlepiej naturalne) suplementy diety oraz stosować się do zaleceń producenta dotyczących ich dawkowania.